Ławy modelowe

Dobrze wykonane ławy to takie, które stabilnie opierają się na podłożu i równomiernie przekazują nań obciążenia od budynku. Można wykonać je tanim kosztem, ale nie kosztem ich jakości.

Ławy fundamentowe, choć pozornie wszystkie podobne, nie są rozwiązaniem uniwersalnym. Trzeba je zaprojektować uwzględniając parametry podłoża i obciążenia od wznoszonego budynku. Ławy mogą być mniejsze lub większe, zmienia się ich stopień zbrojenia i szerokość odsadzek. Oczywiście, to kwestie interesujące przede wszystkim projektanta i inwestor nie powinien "wiedzieć lepiej". Niestety, mamy w sobie taką pokusę ingerencji w projekt... Że w końcu to tylko ławy, że beton drogi, a stal jeszcze bardziej i że jakieś takie wielkie, a może jednak projektant trochę zawyżył... Nie zawyżył. To naprawdę ważne, żeby ławy nie były za małe. Oszczędności można jednak szukać niejako pośrednio.

Powierzchnia nośna

Tutaj raczej na oszczędności nie ma co liczyć. Ławy nie mogą być za wąskie, bo - upraszczając - zapadną się w gruncie, doprowadzając do tąpnięcia całego budynku.Wymaganą szerokość podstawy ław oblicza się według stanu granicznego nośności (czyli ze względu na stateczność podłoża) i użytkowalności (ze względu na osiadanie podłoża i konstrukcji).Generalnie w gruntach spoistych, czyli gliniastych i ilastych, ławy mogą być nieco węższe, 50-80 cm, a na piaszczystych wymagana szerokość jest większa - czasami do 120 cm. NIe ma to przełożenia na rdzeń ławy, w którym biegnie zbrojenie - w obu przypadkach może być jednakowy, a szerszą podstawę uzyskuje się po prostu zwiększając szerokość odsadzek. Oczywiście są to tylko wartości orientacyjne, ostateczny dobór szerokości ław zależy od struktury gruntu, zalegających blisko pod powierzchnią słabszych warstw, obecności wody gruntowej i przewarstwień wysadzinowych. Aby przynajmniej nie przepłacać, warto natomiast dopilnować starannego przygotowania wykopów. Jeśli będą zbyt głębokie, trzeba będzie uzupełnić je betonem.

Wysokość ławy

Nie powinna być mniejsza niż 30 cm, zazwyczaj też nie przekracza 50 cm. Nie należy wliczać do wysokości grubości chudziaka - chodzi wyłącznie o wysokość przekroju z betonu odpowiedniej klasy. W kwestii wysokości ław można szukać oszczędności na etapie budowy. Oszczędność nie ma jednak polegać na zaniżaniu klasy betonu albo przeprojektowywaniu posadowienia, tylko na dopilnowaniu staranności prac przygotowawczych. Wysokość ławy musi być dobrze wymierzona podczas przygotowywania deskowania. Jeśli wykonawca ustawi deski o 2 cm za wysoko, to na całej długości ław okazuje się, że potrzeba prawie metr sześcienny mieszanki więcej, niż zakładał projekt! Pomijając koszty - zamówionego betonu może później zabraknąć, a przerwanie ciągłości betonowania źle wpływa na jakość fundamentów. Wykonawcy, wiedząc o tym, często żądają zamawiania sporej ilości "zapasu" - oczywiście, 0,5 m³​ więcej zamówić można, ale warto zmierzyć deskowanie i mieć pewność, że to wystarczy.

Zbrojenie

Nie jest tak ważne, jak szerokość ławy, ale bez wątpienia pełni kluczową rolę - jak w każdej konstrukcji żelbetowej. Najczęściej zbrojenie stanowią cztery pręty ze stali A-I, dwa na górze i dwa na dole, umiejscowione wzdłuż rdzenia ławy, czyli w obrysie ściany fundamentowej. Pręty powinny być związane strzemionami średnicy 6-8 mm co około 30 cm. Grubość otuliny betonowej nie może być mniejsza niż 4 cm. Dotyczy to zarówno górnej powierzchni, jak i dolnej, dlatego bardzo ważne jest stosowanie podkłądek dystansowych pod dolnymi prętami. Da się tutaj trochę zaoszczędzić. Zamiast kupować podkładki na sztuki w marketach budowlanych, można nabyć cały worek bezpośrednio u producenta. I skoro już się go nabędzie - dopilnować, żeby wykonawcy z rozetek lub krzyżyków rzeczywiście podczas zbrojenia skorzystali!

W przypadku szerokich ław potrzebne bywa zbrojenie dodatkowe dolnej podstawy, zabezpieczające odsadzki ławy przed pękaniem. Stanowią je pręty ułożone poprzecznie do kierunku ławy. To, że sąsiad takich nie miał, nie zwalnia z obowiązku ich zastosowania!

Zdarzają się sytuacje, gdy punktowe obciążenie jest tak intensywne, albo działa na tak dużym mimośrodzie, że zbrojenie ławy wymaga zastosowania żebrowanej stali A-III - dzieje się tak często w przypadku dużych stóp fundamentowych. Takiego konstrukcyjnego wzmocnienia nie wolno zmieniać, pomimo wysokich kosztów i pozornego przewymiarowania, posadowienie przy punktowym i mimośrodowym obciążeniu musi być bardzo stabilne!

​Warstwa wyrównawcza

Dawniej w projektach zalecano rysować przynajmniej 10-centymetrową warstwę drobnego piasku jako wyrównanie podłoża, a na nim dodatkowo 5-10 cm chudziaka. Konia z rzędem wykonawcom, którzy stosowali się do tych zaleceń. Zazwyczaj wykonywano coś w rodzaju zagęszczonego słabym chudziakiem piasku, czyli niejako dwa w jednym. Obecnie coraz częściej można spotkać projekty, w których nie ma podsypki piaskowej, a od razu betonowy chudziak. Jest tylko dopisek, że nie powinien on być słabszy niż C 8/10. Na warstwie chudziaka powinno się wykonać deskowanie (wielu inwestorów rezygnuje z niego, nawet jeśli mają grunt sypki) - i można betonować ławy.

Łatwe do sprawdzenia - usztywnione deskowanie oraz zbrojenie na podkładkach (fot. KMR)

Warto dopilnować uważnego operowania podajnikiem, żeby spadający beton nie naruszył zbrojenia, ale też nie chlapał na boki (fot. KMR)

Ławy mają zmienną szerokość - pod dużym obciążeniem i na słabym gruncie muszą być szersze (fot. KMR)

Data publikacji: 28 listopada 2016