Rozmieszczenie pionów spustowych

Liczba i umiejscowienie pionów spustowych to nie tylko kwestia estetyki elewacji. Ich prawidłowy układ w dużej mierze warunkuje wydajność całego systemu orynnowania.

Poza systemem bezokapowym, gdzie rury spustowe ukryte są pod wykończeniem elewacji, w każdym innym przypadku są one na fasadzie widoczne. Nic dziwnego, że wielu projektantów oraz inwestorów przywiązuje wagę do tego detalu, starając się umiejscowić przewody w takich miejscach, żeby nie rzucały się w oczy. Nie wolno jednak przy tym zapominać o ich podstawowym zadaniu, jakim jest bezpieczne odprowadzanie wody z orynnowania. Aby proces ten mógł odbywać się sprawnie i bezawaryjnie, liczba oraz rozmieszczenie pionów spustowych muszą być przemyślane nie tylko pod kątem wyglądu budynku.

Nie należy przekraczać nominalnych odległości 12-14 m pomiędzy pionami spustowymi, a w wielu sytuacjach rozmieszczenie trzeba zagęścić (fot. GALECO)

Parametrem kluczowym podczas projektowania systemu odwodnienia dachu jest jego wydajność. Oblicza się ją badając przepływy w układzie rynna / rura spustowa na podstawie normy PN-EN 12056-3:2002 - Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków -- Część 3: Przewody deszczowe -- Projektowanie układu i obliczenia. Oczywiście dekarze nie muszą tego robić. Producenci systemów rynnowych, przyjmując normatywny opad, podają dla konkretnych systemów i średnic rynien oraz rur spustowych od razu gotowe wyliczenia (to tabele wydajności w instrukcjach montażu). Odczytamy z nich maksymalną powierzchnię połaci, z jakiej jest w stanie odebrać wodę pojedynczy pion danego systemu. Warto przy tym zauważyć, jak ważne jest jego umiejscowienie – piony spustowe umieszczone centralnie zapewniają dwukrotnie większą wydajność niż te skrajne. Znając parametry dotyczące konkretnego systemu, po wyliczeniu powierzchni połaci dachowej, można określić optymalną liczbę i rozmieszczenie pionów spustowych.

• Przykład:

Weźmy system rynnowy Galeco STAL o przekroju okrągłym, z najbardziej typowym dla domów jednorodzinnych układem 135/90 (czyli średnica rynny 135 mm, a rury spustowej 90 mm) i dach o kącie nachylenia nie większym niż 50 stopni.

Przy normatywnym założeniu natężenia opadów 75 mm/h, wydajność tego systemu wynosi:
- 110 m² przy ustawieniu skrajnym (rysunek po lewej),
- 220 m² przy położeniu centralnym (rysunek po prawej).
Jeśli zatem powierzchnia naszego dachu jest mniejsza niż 110 m² – wystarczy nam jeden pion spustowy i możemy umiejscowić go skrajnie lub centralnie. Jeśli powierzchnia dachu mieści się w granicach 110-220 m² – możemy zamontować jeden pion spustowy, ale tylko w położeniu centralnym, albo dwa piony w narożnikach budynku. Przy większych połaciach nie mamy wyboru, musimy dołożyć kolejny.
Uwaga – przy granicznych wartościach lepiej zawsze pozostawać po stronie bezpiecznej i zagęścić piony.

Skąd bierze się różnica w wydajności systemów z pionem spustowym ustawionym centralnie i skrajnie? W odpowiedzi na to pytanie warto zastanowić się, jaką drogę musi pokonać woda, zanim dotrze do pionu spustowego. Im dłuższy odcinek transportowy, tym więcej wody będzie się nawarstwiać z połaci.

A jak policzyć powierzchnię dachu, z której ma być zbierana woda? Dekarze nie powinni mieć z tym problemu, liczy się ją z rzutu dachu, uwzględniając jego nachylenie, stosując po prostu reguły trygonometrii. W sytuacji, gdy dach ma nachylenie 10-50 stopni, można też skorzystać z uproszczonego wzoru zgodnie z poniższym rysunkiem (L oznacza długość krawędzi okapowej dachu):

powierzchnia dachu = (B + C/2) x L

Pamiętajmy, że każdy dach jest indywidualny. Na prostym, dwuspadowym dachu wystarczy prosta korelacja powierzchni i wydajności. Na dachach bardziej skomplikowanych, gdzie mamy zrzuty wody z lukarn, kosze dachowe – potrzebna jest dokładniejsza analiza tego, jak zachowa się woda, która w takich miejscach zbiera się i  niebezpiecznie spiętrza. Ważnym czynnikiem jest też układ okien i system kanalizacji zbiorczej. Wykonawca zawsze powinien pochylić się nad konkretnym projektem i zaprojektować układ systemu optymalnie dla danej sytuacji. A w przypadkach wątpliwych – pozostając po stronie bezpiecznej, zwiększyć liczbę pionów spustowych.

Konsultacje: Damian Dylewski, GALECO.
Publikacja ma charakter poglądowy. Rozwiązania wdrażane na budowie zawsze należy rozpatrywać indywidualnie, konsultując je z projektantem, wykonawcą, doradcą technicznym, kierownikiem budowy lub inspektorem nadzoru inwestorskiego.  

Data publikacji: 22 lutego 2021