Klinkierowa obmurówka komina

Cegły pełne czy drążone? Jakiej użyć zaprawy? Jak przygotować płytę wspornikową? Co z obróbkami? O prawidłowe wykonanie obmurówki komina zapytaliśmy ekspertów.

Dawniej, kiedy kominy były murowane, ich ceglane ściany pracowały w bardzo trudnych warunkach, pękały pod wpływem naprężeń wywołanych amplitudą temperatury wewnątrz i na zewnątrz trzonu, osadzała się na nich sadza. Pozbawione wkładów przewody trzeba było czyścić, uszczelniać, wzmacniać. Dzisiaj stawiamy kominy systemowe, które - prawidłowo wykonane - są szczelne, w bezpieczny sposób odprowadzają spaliny i zapewniają należytą wentylację. Obmurówka pełni tylko funkcję ochronno-dekoracyjną. Tylko... i aż. Nie wolno jej bagatelizować. Źle przygotowana podstawa wsporcza, niewłaściwa zaprawa, nieodpowiedni rodzaj cegieł czy błędy w obróbkach mogą zepsuć efekt wizualny, a co więcej - być przyczyną uszkodzeń samego komina i pokrycia dachowego oraz powstania przecieków. Jak dobrze wykonać obmurówkę? Zapytaliśmy o to ekspertów: Damiana Mikołajczyka, Specjalistę ds. Techniki Kominowej z firmy Schiedel, oraz Grzegorza Sudoła, Menedżera Produktu ds. Rozwiązań Klinkierowych w firmie Wienerberger.  

• Od czego zacząć, czyli na czym oprzeć obmurówkę? Na fundamencie czy wsporniku?

DM: To zależy od tego, jaką ma pełnić funkcję. Jeśli ceglaną ścianę chcemy wykorzystać jako element dekoracyjny wnętrza domu albo komin stoi w ścianie szczytowej i jego obmurówka jest w całości wyeksponowana w elewacji, to oczywiście musi zaczynać się już u podstawy komina i oprzeć się na odpowiednio poszerzonym fundamencie. Najczęściej jednak obmurówkę wykonuje się dopiero w strefie dachu. Wówczas na odpowiedniej wysokości musimy przygotować dla niej podstawę w postaci płyty wspornikowej. Taką płytę wspornikową u niektórych producentów systemów kominowych można kupić jako gotowy prefabrykowany element. Montaż odbywa się wówczas zgodnie z instrukcją. Można również płytę wykonać samemu, bazując na wytycznych producenta lub konstruktora - i potem zamontować.

• Na jakiej wysokości przygotować płytę wspornikową?

GS: Nie ma tu jednoznacznych wytycznych. Ważne, żeby przez konstrukcję dachu przechodził cały przekrój komina wraz z obudową. Ponieważ murowane ścianki są dość sporym obciążeniem dla komina i samej płyty wsporczej, z reguły projektuje się obmurówkę o łącznej wysokości nie przekraczającej 3 m. Z tego względu - i ze względów ekonomicznych - zaleca się wykonanie płyty wsporczej tuż poniżej więźby dachowej. 

• Jak przygotować płytę we własnym zakresie?

DM: Tak samo, jak każdy żelbetowy element. Najpierw trzeba przygotować szalunek, pamiętając o pozostawieniu otworów w miejscach przewodów i trzpieni montażowych. Wokół kanału spalinowego należy skorzystać z dostępnego w pakiecie szalunku systemowego, który zapewnia odpowiednią kompensację naprężeń termicznych. Następnie musimy rozłożyć zbrojenie i całość zabetonować. Warto korzystać z gotowych suchych mieszanek betonowych. To rozwiązanie optymalne pod względem jakości i czasu. 

Rys. Uproszczony schemat zbrojenia żelbetowej płyty wspornikowej

Ważne, żeby takiej płyty nie betonować bezpośrednio na kominie, co jest, zdaje się, dość powszechną praktyką. To istotne zwłaszcza w systemach kominowych z ociepleniem, gdzie wyciekająca woda zarobowa zawilgaca wełnę. Istnieje też ryzyko uszkodzenia trzonu podczas mocowania szalunku. Powinno się przygotować płytę oddzielnie i później tylko nałożyć na komin, tak, jak ma to miejsce w przypadku elementów gotowych. Sam montaż nie jest skomplikowany - kładziemy płytę na zaprawie na odpowiednim, wcześniej wybranym pustaku, a potem dalej kontynuujemy standardową budowę komina, pamiętając o kompletności systemu.

GS: Przygotowując płytę wspornikową na budowie trzeba pamiętać o tym, żeby do wykonania obmurówki przystąpić dopiero wtedy, gdy beton całkowicie zwiąże i wyschnie. Inaczej może dojść do powstania wykwitów na powierzchni klinkieru.

• Jakiego typu cegły nadają się na obmurówkę komina systemowego?

GS: Obmurowanie komina, oprócz spełnienia funkcji estetycznej, musi być ogniotrwałe, a w części wystającej ponad dachem również mrozoodporne. Możemy użyć praktycznie każdego rodzaju cegły ceramicznej, która nadaje się do wykonania elewacji - zarówno cegieł klinkierowych, jak i licowych czy ręcznie formowanych.

• Czy można stosować cegły drążone?

GS: Dopuszczalne jest stosowanie cegieł perforowanych, ale tylko do pewnej wysokości. Ostatnie 3-4 warstwy obmurówki powinny być wykonane z cegły pełnej. Podobny warunek dotyczy komina z otworami wentylacyjnymi - przynajmniej 1-2 warstwy poniżej otworów należy wymurować z cegły pełnej. Zapobiega to gromadzeniu się w drążeniach cegieł wody pochodzącej z opadów atmosferycznych, na przykład zacinającego deszczu.

• Jakiej używać zaprawy i czy pełni ona od razu funkcję fugi?

GS: Użycie odpowiedniej zaprawy to bardzo ważna kwestia. Korzystając z gotowych zapraw, zawsze powinniśmy przestrzegać zaleceń producenta, dotyczących sposobu przygotowania oraz użycia. W przypadku obmurówki klinkierowej należy stosować gotowe zaprawy do murowania cegieł klinkierowych, zawierające tras. Rodzaj zaprawy dobieramy do nasiąkliwości cegły. Zaprawy gotowe, dostępne w sprzedaży, mogą być przeznaczone tylko do murowania, choć coraz częściej producenci oferują takie, które są przeznaczone do murowania oraz spoinowania w jednym cyklu roboczym. Przed dokonaniem zakupu zaprawy trzeba sprawdzić, czy dana zaprawa służy do murowania i jednoczesnego spoinowania, czy tylko do murowania. W tym drugim przypadku należy zakupić odrębnie specjalną zaprawę do spoinowania. 

• O czym pamiętać podczas murowania?

GS: Murowanie powinno się odbywać w odpowiednich warunkach atmosferycznych (temperatura powyżej 5°C, brak opadów) oraz z zachowaniem podstawowych zasad murarskich. Jakie to zasady? Przede wszystkim prawidłowe przewiązanie w kolejnych warstwach, z przesunięciem pionowych spoin wynoszącym co najmniej o 0,4 wysokości cegły (w praktyce muruje się najczęściej z przesunięciem o 1/3 - 1/2 długości cegły). Ważna jest też odpowiednia grubość spoin, czyli 6-15 mm. Podczas murowania z wykorzystaniem listew dystansowych trzeba pamiętać o tym, że podczas wiązania zaprawa murarska ulega skurczowi. Zbyt późne usunięcie listew skutkuje powstaniem nieszczelności na styku cegły i zaprawy, co w przyszłości może prowadzić do przeciekania wody opadowej w głąb obudowy, a z czasem nawet jej uszkodzeniem. 

• A co z fugowaniem? 

GS: Jeżeli stosujemy zaprawę do jednoczesnego murowania i spoinowania, należy nanieść zaprawę na całą powierzchnię cegieł i ukształtować spoiny przed jej związaniem. W przypadku stosowania dwóch odrębnych zapraw, podczas murowania powinniśmy pozostawić spoinę cofniętą o 1-2 cm, a następnie wypełnić ją w trakcie fugowania, przy czym wykonujemy je po minimum 7 dniach od murowania. W obu przypadkach finalnie fugi powinny być wykonane na pełną spoinę, zlicowaną z powierzchnią cegieł. Spoinowanie prowadzimy od góry do dołu, najpierw spoiny pionowe a potem poziome.

• W jaki sposób najlepiej wykonać obróbkę blacharską wokół komina?

GS: Prawidłowo wykonana obróbka blacharska jest niezbędna dla zachowania szczelności pomiędzy ścianą obudowy a pokryciem dachowym. Zaczynamy od prawidłowego ułożenia i zamocowania wokół obudowy membrany dachowej. Należy ją odpowiednio wywinąć na obudowę i zamocować taśmą uszczelniającą. Kolejność wykonania tej wstępnej obróbki musi być zgodna z kierunkiem spływu wody opadowej: zaczynamy nad kominem, następnie po jego bokach, kończąc poniżej komina. Obróbkę blacharską wykonujemy później w tej samej kolejności, co w przypadku membrany dachowej. Ważne jest tutaj odpowiednie wygięcie i docięcie blach, a także prawidłowe zamocowanie górnej krawędzi blachy do obudowy komina. Możemy to zrobić na dwa sposoby. Pierwszy - wykonujemy na obudowie wcięcie po skosie na głębokość około 2 cm i wpuszczamy w powstałą szczelinę zagiętą krawędź płaskiej blachy. Miejsce styku musimy dodatkowo uszczelnić materiałem elastycznym, odpornym na niskie oraz wysokie temperatury, na przykład silikonem dekarskim.

 
Blacha powinna być dobrana kolorystycznie do pokrycia dachu albo koloru okładziny komina (fot. WIENERBERGER)

Drugi sposób to rozwiązanie z zastosowaniem ołowianej lub aluminiowej taśmy uszczelniającej ze zintegrowaną warstwą klejącą. Uzupełnieniem tego systemu są aluminiowe listwy, służące do estetycznego wykończenia obróbki obudowy komina.

 
Taśmy kominowe (np. KoraFlex marki Koramic) skracają czas wykonania obróbki i redukują ilość potrzebnych narzędzi (fot. WIENERBERGER)

• Jak przygotować zwieńczenie komina? 

GS: Jest kilka sposobów na zakończenie obudowy komina systemowego. Możemy wykonać je z takich samych cegieł, których użyliśmy na obmurówkę. Wówczas musimy zastosować cegłę pełną, murując z niej 3-4 ostatnie warstwy. Ostatnią warstwę należy wykonać ze spadkiem 2% na zewnątrz. Oprócz spadków należy pamiętać o wyżłobieniu po obwodzie kapinosa, który zapobiega podciekaniu wody na powierzchnię obudowy. 

Zwieńczenie ceglane wymaga dużej dokładności i zachowania szczelności połączeń cegieł, żeby woda opadowa nie przenikała do wnętrza komina (fot. WIENERBERGER)

Można też zastosować zakończenie w postaci lekkiego daszku - ten zazwyczaj wykonywany jest z blachy według indywidualnego projektu. Najpopularniejsze rozwiązanie to jednak betonowa czapa. Musi ona być wykonana ze spadkiem 2%, zazbrojona prętami średnicy 6-8 mm i wysunięta poza obrys obmurówki o 5-10 cm. Od spodu również należy uformować kapinos zapobiegający ściekaniu wody po licu cegieł. Zaleca się wykończenie czapy blachą ze  stali nierdzewnej.

DM: Większość producentów systemów kominowych ma ofercie gotowe betonowe płyty przekrywające, dopasowane do wybranego systemu. W przypadku wykonania betonowej czapy na budowie, należy zastosować odpowiedni stalowy szalunek tracony (dostarczany z elementami komina). Zapewnia on prawidłową przestrzeń dylatacyjną wokół wkładu ceramicznego, potrzebną dla prawidłowego przewietrzania komina, a także kompensacji naprężeń termicznych.

Przeczytaj też tekst o ceramicznych systemach kominowych "Przed zakupem komina" - czym się kierować przy wyborze konkretnego rozwiązania i jak przygotować się do montażu (zobacz artykuł). 

---

Podziękowania dla firm Schiedel i Wienerberger za pomoc w opracowaniu.

Data publikacji: 13 lipca 2018