Czy pompy ciepła sprawdzą się w istniejących budynkach?

Jednym z popularnych obiegowych mitów na temat pomp ciepła jest przekonanie, że sprawdzają się tylko w nowych budynkach. Nie jest to prawdą - zwiększenie efektywności energetycznej możliwe jest w każdym budynku, w każdym też należy dopasować rozwiązanie do indywidualnych potrzeb i warunków.

Pompa ciepła jest zaawansowanym technologicznie urządzeniem, które cechuje efektywność przekazywania ciepła od trzech do pięciu razy większa niż ma np. kocioł gazowy. To trwałe i praktycznie bezobsługowe rozwiązanie, które pozwala przez wiele lat cieszyć się komfortem cieplnym i użytkowym przy znaczącym obniżeniu kosztów ogrzewania. Zapewne dlatego rynek pomp ciepła rozwija się dynamicznie, a zainteresowanych ich montażem nie brakuje. Jednakże – jak zawsze – gdy do powszechnego użycia wkraczają nowsze technologie, wypierając te dotychczasowe, już „oswojone”, w ślad za tym powstają niczym niepoparte i żyjące swoim życiem mity.

Pompa ciepła w starszym domu

Producenci pomp ciepła od dawna oferują rozwiązania zapewniające wysoką efektywność tych urządzeń we wcześniej wybudowanych domach. Dowodem są obszerne badania terenowe prowadzone m.in. przez Instytut Fraunhofera ISE w Niemczech, które potwierdzają, że pompy ciepła działają niezawodnie jako źródło ogrzewania również w istniejących budynkach jednorodzinnych. Istotną kwestią do rozważenia nie jest zatem zastosowanie instalacji jako takiej, a raczej dostosowanie jej do indywidualnych potrzeb oraz warunków danego obiektu. Na co zwrócić szczególną uwagę? Od czego zacząć?

Energetyczny audyt budynku

Dobór parametrów systemu grzewczego opartego na pompie ciepła jest ściśle powiązany z termoizolacją budynku. Dlatego warto zacząć od audytu energetycznego budynku. Wykaże on, gdzie powstają mostki termiczne, jak je zlikwidować i jak optymalnie zmodernizować układ grzewczy. Koszt audytu to ok. 1200 zł.

Dofinansowanie

Warto postarać się o dofinasowanie do kompleksowej termomodernizacji z programu „Czyste Powietrze” – przy kompleksowej termomodernizacji, zależnie od dochodu w gospodarstwie domowym, możemy otrzymać dopłaty na pokrycie od 40 do 100% kosztów kwalifikowanych całej inwestycji (bez podatku VAT), a maksymalna kwota dotacji może wynieść odpowiednio od 66 do 135 tys. zł (plus 1200 zł na audyt energetyczny). Możliwe jest również uzyskanie dofinansowania inwestycji z programów regionalnych.

Modernizacja i remont

Pamiętajmy – żadne źródło ogrzewania nie będzie efektywne, jeśli wytworzone ciepło uciekać będzie przez różnego rodzaju nieszczelności! Żadne też nie będzie dobrze działać, gdy nie zadbamy o odpowiednie warunki współpracy nowego urządzenia grzewczego z istniejącą instalacją. Dlatego gdy już wiemy, co jest przyczyną utraty ciepła w budynku, zgodnie z zaleceniami audytu planujemy remont, np. wymianę stolarki, docieplenie ścian, stropu lub dachu oraz usprawnienie instalacji.

Dobór pompy ciepła

Podczas modernizacji niezwykle ważnym aspektem jest racjonalny dobór typu i parametrów pompy ciepła. W wodnych systemach centralnego ogrzewania budynków wykorzystuje się różne typy pomp ciepła, każdy o innej charakterystyce i wymaganiach dla instalacji. W Polsce najpopularniejsze są pompy ciepła typu powietrze-woda, ale coraz częściej stosuje się także pompy ciepła gruntowe i wodne, bardziej efektywne, ciszej pracujące, choć droższe w zakupie i instalacji.

Pompa ciepła typu powietrze-woda

W przypadku pomp ciepła typu powietrze-woda wystarczy, że przy budynku jest odpowiednio duża przestrzeń do umieszczenia jednostki zewnętrznej.

Pompa ciepła typu powietrze-woda z jednostką zewnętrzną; grafika pochodzi ze strony Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.

Gruntowa pompa ciepła typu woda-woda

Do wodnych pomp ciepła konieczne jest posiadanie na posesji dwóch studni głębinowych (czerpalnej i zrzutowej), które zapewnią dostęp do wody gruntowej. Wymogiem jest zatem występowanie wód gruntowych o odpowiednim składzie i na akceptowalnej głębokości.

Gruntowa pompa ciepła woda/woda z dwiema studniami – czerpalną i zrzutową; grafika pochodzi ze strony Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.

Gruntowa pompa ciepła

Pompa gruntowa uchodzi za najbardziej efektywną, jednak potrzebuje nie tylko odpowiednich warunków gruntowo-wodnych, ale też – jeśli będzie korzystać z kolektorów poziomych − dużej i wolnej powierzchni działki. Na tej powierzchni można potem stworzyć ogród, trzeba tylko pamiętać, że nie można sadzić roślinności z mocnymi i głęboko wrastającymi korzeniami.

Gruntowa pompa ciepła z poziomym kolektorem; grafika pochodzi ze strony Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.

Pompa ciepła typu solanka-woda z odwiertami

Bardziej popularnym rozwiązaniem dla pompy gruntowej jest wykonanie instalacji dolnego źródła ciepła w postaci odwiertów pionowych pod sondy (sięgających na głębokość nawet powyżej 100 m). Realizacją takich prac zajmują się wyspecjalizowane firmy.

Pompa ciepła typu solanka-woda korzystająca z dwóch odwiertów; grafika pochodzi ze strony Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.

Montaż pompy ciepła

Po dobraniu parametrów, musimy jeszcze znaleźć miejsce wewnątrz budynku na zamontowanie pompy ciepła oraz innych elementów układu grzewczego (np. zasobnika ciepłej wody użytkowej), a także – jeśli wybieramy pompę ciepła typu powietrze-woda czy powietrze/powietrze − wydzielenie dla jednostki zewnętrznej odpowiedniej strefy w ogrodzie. Trzeba tak ulokować pompę, aby zapewnić serwisantom łatwy dostęp do całego systemu i żeby hałas pracującego urządzenia nie przeszkadzał domownikom ani sąsiadom.

Następną ważną kwestią związaną z instalacją pompy ciepła w już istniejącym budynku jest właściwe połączenie urządzenia z istniejącym układem centralnego ogrzewania (c.o.) i zapewnienie efektywnej współpracy z instalacją odbiorczą (grzejnikami).  Wielu inwestorów obawia się przy tym, że decydując się na pompę ciepła, będą zmuszeni dokonać kosztownej wymiany starych grzejników. Owszem, jeśli przeprowadzamy gruntowny remont, w tym również wymianę instalacji grzewczej, warto zainwestować także w nowe formy ogrzewania, np. grzejniki płytowe, konwektorowe czy nawet ogrzewanie podłogowe lub ścienne. Jednak możemy też zastosować wariant odwrotny – dobrać pompę ciepła do starych, również żeliwnych grzejników. Nowoczesne urządzenia grzewcze świetnie sobie poradzą, o ile zadbamy o ich właściwą konfigurację. Warto rozważyć wymianę lub montaż zaworów termostatycznych, aby precyzyjniej regulować temperaturę w poszczególnych pomieszczeniach.

---

Źródło: materiały prasowe PORT PC, kampania Pompuj ciepło z głową https://www.pompujcieplozglowa.pl/

---

Więcej informacji o PORT PC na stronie: 
www.portpc.pl

Data publikacji: 8 maja 2024